Faalangst overwinnen

Stel nou dat je niet bang was om te falen, niet bang om door de mand te vallen, fouten te maken. Stel nou dat je zou voelen dat je van jezelf houdt, altijd, ook als je iets helemaal verkeerd hebt gedaan. Stel dat je erop vertrouwt dat je waardevol bent, los van wat je wel of niet goed doet. Wat een bevrijding zou dat zijn. Dan ligt de wereld aan je voeten: je kunt dingen uitproberen, onderzoeken en ervaren vanuit nieuwsgierigheid en autonomie.

Faalangst houdt veel van ons klein. In plaats van geleid te worden door nieuwsgierigheid en plezier, laten we ons leven vaak sturen door angst en perfectionisme.

In dit artikel ontdek je:

✔️ Wat faalangst precies is en hoe het ontstaat

✔️ Waarom perfectionisme faalangst versterkt (en hoe je dit doorbreekt)

✔️ Hoe kwetsbaarheid je helpt om minder bang te zijn voor fouten

✔️ Praktische manieren om faalangst te overwinnen – van mindset tot hypnotherapie

Mijn persoonlijke ervaring met faalangst

Faalangst heeft mij jarenlang van studie naar studie, van stad naar stad laten zwerven. Telkens als ik op het punt stond om te laten zien wat ik geleerd had, koos ik een ander pad. De druk om te presteren voelde zo verstikkend dat ik dacht: Dit is blijkbaar niet voor mij, ik moet iets anders proberen.

Op een gegeven moment werd ik moe van het vluchten. Moe van het gevoel nooit goed genoeg te zijn. Ik wilde niet langer aan de zijlijn staan, maar de wereld instappen.

Het boek De kracht van kwetsbaarheid van Brené Brown gaf mij een belangrijke aanzet tot verandering. Het hielp me inzien dat faalangst niet alleen gaat over de angst om te falen, maar ook over de angst om kwetsbaar te zijn. Het volgende citaat van Theodore Roosevelt raakte me diep:

Theodore Roosevelt – De man in de arena

"Het is niet de criticus die telt; niet degene die ons erop wijst waarom de sterke man struikelt, of wat de man van de daad beter had kunnen doen. De eer komt toe aan de man die daadwerkelijk in de arena staat, zijn gezicht besmeurd met stof, zweet en bloed; die zich kranig weert; die fouten maakt en keer op keer tekortschiet, omdat dat nu eenmaal onvermijdelijk is; die desondanks toch probeert iets te bereiken; die groot enthousiasme en grote toewijding kent; die zich helemaal geeft voor de goede zaak; die, als het meezit, uiteindelijk de triomf van een grootse verrichting proeft, en die, als het tegenzit en als hij faalt, in elk geval grote moed heeft getoond..."

Toen ik dit las, wist ik: Ik wil in die arena staan! Ik wil me laten zien, ook als dat betekent dat ik fouten maak. Dit verlangen naar verbinding en een bezield leven (onlosmakelijk verbonden met kwetsbaarheid) werd mijn kompas en hielp me stappen te zetten die ik eerder niet durfde.

Wat is faalangst en hoe ontstaat het?

Faalangst is meer dan bang zijn om een fout te maken. Het kan bijna existentieel voelen, alsof je bestaansrecht of waarde afhangt van je prestaties. Evolutionair gezien zijn we als mens afhankelijk van verbinding en acceptatie door onze groep. Falen kan – diep van binnen – voelen als een bedreiging voor die verbinding.

Vaak ontstaat faalangst al in de opvoeding. Misschien werd je vooral bevestigd op je prestaties en je goede gedrag, maar minder op je innerlijke beleving – je gevoelens, intuïtie en unieke manier van de wereld ervaren. Een prestatiegericht schoolsysteem en een maatschappij die perfectie waardeert, versterken dit. Langzaam kan de overtuiging ontstaan: Ik ben wat ik doe en hoe goed ik dat doe.

Als gevolg daarvan richt je je niet meer op groei of plezier, maar op het vermijden van fouten. Want falen kan in jouw ogen betekenen dat je niet goed genoeg bent.

Veelvoorkomende reacties

Faalangst kan op verschillende manieren zichtbaar worden. Drie veelvoorkomende reacties zijn:

• Vermijden. → Je stelt uit, gaat uitdagingen uit de weg of stopt op het moment dat je kunt falen.

• Verdoven. → Je zoekt afleiding in social media, eten, series of andere manieren om angst niet te voelen.

• Perfectionisme. → Je legt de lat zo hoog dat falen geen optie lijkt, maar dit zorgt juist voor stress, zelfkritiek en het in stand houden van de angst om te falen.

  
  

Omdat perfectionisme faalangst niet alleen in stand houdt, maar juist vergroot, besteed ik hier extra aandacht aan.

Hoe perfectionisme je faalangst versterkt

Perfectionisme is een vorm van controle: als ik alles perfect doe, kan niemand mij afwijzen. Maar dit werkt juist averechts:

• Perfectionisme is onhaalbaar. → Omdat perfectie niet bestaat, blijf je in een eindeloze cyclus van zelfkritiek en streven naar beter.

• Perfectionisme is extern gericht. → Je bent bezig met hoe anderen je zien, in plaats van wat jij zelf belangrijk vindt. En omdat je nooit volledige controle hebt over hoe anderen jou beoordelen, put dit streven je uit zonder dat het je de zekerheid geeft waar je naar op zoek bent.

• Perfectionisme voedt schaamte. → Je koppelt je eigenwaarde aan succes, waardoor falen voelt als persoonlijk falen.

• Perfectionisme is verslavend. → Als iets goed gaat, denk je dat perfectionisme ‘werkt’. Als het fout gaat, denk je dat je nog niet perfect genoeg was. Dit leidt tot nog meer perfectionisme.

  
  

Maar... er is een andere weg: leren kwetsbaar te zijn

Hoe kun je faalangst overwinnen?

1. Kwetsbaarheid toelaten: de moed om jezelf te laten zien

Kwetsbaarheid is de moed om jezelf te laten zien. Het betekent dat je leert voelen dat je waardevol bent, ook als je een fout hebt gemaakt, niet perfect was, een verkeerde opmerking maakte, iets vergat, niet wist, of nog niet kon.

Kwetsbaarheid oefenen helpt je:

• Je eigen gevoelens en behoeften beter te leren kennen. →

  
Door eerlijk naar jezelf te luisteren, ontdek je wat je écht nodig hebt. Niet wat er van je verwacht wordt, maar wat voor jou klopt. Dit stelt je in staat om keuzes te maken die passen bij wie je bent, in plaats van wie je denkt te moeten zijn.

• Dieper te verbinden met anderen. →

  
Echte verbinding ontstaat niet door perfectie, maar door echtheid. Wanneer je jezelf toestaat om onvolmaakt en menselijk te zijn, nodig je anderen uit hetzelfde te doen. Dit creëert ruimte voor wederzijds begrip, vertrouwen en liefdevolle verbindingen.

• Faalangst om te buigen naar zelfliefde. →

  
In plaats van te denken: "Ik mag niet falen", leer je voelen: "Ik mag mens zijn." Kwetsbaarheid helpt je om minder streng voor jezelf te zijn en te erkennen dat je waarde niet afhankelijk is van succes of perfectie. Je waarde is nergens van afhankelijk. Linksom of rechtsom… je bent waardevol. Daar hoef je niets voor te doen en daar kom je ook niet vanaf.

"Je kunt niet zowel perfectie als verbinding nastreven. Verbinding ontstaat pas als we ons laten zien zoals we écht zijn." – Brené Brown

2. Intrinsieke motivatie versterken

Wanneer je je kwetsbaarder opstelt, groeit je intrinsieke motivatie vanzelf. Je begint je af te vragen: "Wat wil ik eigenlijk? Waar word ik blij van?" Hoe meer je keuzes maakt vanuit je eigen motivatie, hoe minder faalangst grip op je heeft.

3. Een growth mindset ontwikkelen

Een growth mindset gaat uit van de overtuiging dat je jezelf kunt ontwikkelen door inspanning en leren, terwijl een fixed mindset ervan uitgaat dat je capaciteiten vastliggen. Met een growth mindset zie je fouten als kansen om te leren, in plaats van als mislukkingen. Je denkt niet "Ik kan dit niet", maar "Ik kan dit nog niet.”

Wanneer je beide oefent – zowel een growth mindset als kwetsbaarheid – ontdek je dat je niet perfect hoeft te zijn om geliefd en verbonden te zijn. Juist door te leren en jezelf te laten zien, ontstaat de diepste groei en verbinding.

Een paar key principes van de growth mindset:

• 
Inspanning leidt tot groei. → Vaardigheden zijn niet vaststaand; je ontwikkelt ze door oefening en feedback.

• 
Leren van fouten. → Fouten zijn geen falen, maar kansen om te groeien.

• 
Uitdagingen omarmen. → Moeilijke taken helpen je nieuwe vaardigheden te ontwikkelen.

• 
De kracht van ‘nog niet’. → Geloof dat je iets kunt leren, ook als je het nu nog niet kunt.

  
  

4. Hoe hypnotherapie helpt bij faalangst en onzekerheid

In mijn werk als hypnotherapeut zie ik keer op keer dat faalangst vaak diep geworteld zit in het onderbewuste. Hypnotherapie is een krachtige tool om dit aan te pakken. Door in trance te gaan, kunnen we samen de oorsprong van je angst ontdekken en beperkende overtuigingen doorbreken. Dit stelt je in staat om met meer zelfcompassie naar jezelf te kijken en de angst voor falen te transformeren naar de moed van kwetsbaarheid.

Met hypnotherapie kan je:

• Inzicht krijgen in de oorsprong van je angst.

• Beperkende overtuigingen doorbreken.

• Jezelf beter leren kennen, waardoor je veerkracht en zelfliefde groeien.

• In trance oefenen met spannende situaties, zodat je in het echte leven makkelijker nieuwe stappen zet.

• De moed van kwetsbaarheid ontwikkelen

Voor mij was het citaat van Roosevelt een belangrijk keerpunt. Het liet me voelen dat mijn verlangen naar verbinding en een bezield leven groter was dan mijn angst om te falen. Hypnotherapie hielp me dit niet alleen te begrijpen, maar ook daadwerkelijk te doorvoelen en te integreren.

Wat zou jij doen als je niet bang was om te falen?

De volgende vragen zijn fijn om jezelf te stellen als je voelt dat faalangst je in zijn grip heeft:

• Wat zou je doen als je zeker wist dat het goed zou gaan?

• Wat zou je doen als je je krachtig, veilig of vrij voelde?

• Wanneer heb je ooit gefaald en wat heeft dat je gebracht?

• Hoe kijk je naar anderen die fouten maken?

Als je merkt dat faalangst je tegenhoudt, weet dat je hier niet alleen in bent. Je mag ontdekken hoe je met meer moed en zelfliefde in de arena kunt gaan staan.

Wil je dieper werken aan je faalangst? In hypnotherapie kunnen we samen kijken naar wat jij nodig hebt om vrijer en met meer vertrouwen in het leven te staan.

Je bent welkom.

Visualisatie oefening:


(voor een uitgebreide versie van deze visualisatie zie blog 'Door de ogen van je wijze Zelf')

Het kan fijn zijn om voor deze oefening je ogen te sluiten na het doorlezen ervan.

Stel je dan voor dat je als wijze oude man/vrouw met rust en tevredenheid terug kijkt op je leven. Je hebt alles meegemaakt—de successen, de mislukkingen, de momenten van twijfel en groei.

Wat zou jij, vanuit deze plek van wijsheid en begrip, tegen je jongere zelf willen zeggen?

Laat de woorden komen zonder oordeel. Misschien is het een simpele geruststelling. Misschien een bemoedigende zin die je helpt om lichter met faalangst om te gaan.